In het kort
- De kosten voor de aanleg van zonneparken zijn enorm gestegen.
- Bij een hoge stroomprijs is dat niet erg, maar daalt de prijs dan wordt een zonnepark onrendabel.
- Momenteel is de businesscase voor nieuwe zonneparken belabberd, zegt de sector.
- Dat is een tegenvaller omdat Nederland snel minder afhankelijk wil zijn van gas.
Geplande projecten voor zonneparken sneuvelen steeds vaker op de tekentafel. Dat is een tegenvaller nu Nederland juist minder afhankelijk wil worden van fossiele brandstoffen en vooral Russisch gas. Van januari tot augustus 2022 werden er 32% minder zonneweides en zonnedaken aangelegd dan in dezelfde periode vorig jaar. Het zijn de extreem hoge bouwkosten die de aanleg van de nieuwe zonneparken frustreren. Afgelopen maanden stonden de stroomprijzen op recordhoogte, waarmee het bouwen van een nieuw park nu lucratief oogt. Maar prijzen zijn notoir lastig te voorspellen. Als de stroomprijs de komende jaren gaat dalen, worden deze parken door de hoge bouwkosten onrendabel.
Uitstel in Doetinchem Coöperatie
Zonneklaar Doetinchem besloot onlangs, na een voorbereiding van drie jaar, om de aanleg van een zonneweide uit te stellen. ‘We hebben de subsidie toegezegd gekregen, en alles was startklaar’, zegt bestuurder Ben Menting. ‘Maar we hebben de cijfers nog een keer doorgelopen en toen kwamen we tot de conclusie: het kan niet uit. Alleen al de zonnepanelen zijn 20% duurder dan de eerdere berekeningen ervan.’
‘We hebben de cijfers nog een keer doorgelopen en toen kwamen we tot de conclusie: het kan niet uit’
Het terrein waar de zonneweide moet komen, is gepacht van de gemeente en bouwrijp gemaakt. Er was een peiling gedaan onder inwoners van Doetinchem en omgeving, en er waren voldoende mensen die wilden instappen. Menting pleit nu voor hogere subsidies voor zonneparken. ‘Dat zou betekenen: we kunnen weer door.’
Lange termijn
‘De businesscase voor grootschalige zonneparken is dood, vandaag de dag’. Dat zegt Johannes Duijzer, topman van Sunrock, een bedrijf dat onder meer zonnedaken aanlegt bij bedrijven. Alle prijzen zijn gestegen: voor zonnepanelen, voor omvormers, voor personeel. Dat zijn prijsstijgingen met soms tientallen procenten. Een zonnepark wordt in Nederland doorgaans voor 85% tot 90% door de bank gefinancierd en rentes zijn verdubbeld. Duijzer: ‘De kosten zijn zo opgelopen, dat er geen financierbare businesscase meer is. Dit belemmert de uitrol van onze projecten.’ Hoge prijzen van nu zeggen niets over de terugverdiencapaciteit op de lange termijn. Want een zonnepark verdient zich niet terug in een jaar. ‘Dat duurt tien tot vijftien jaar’, zegt Duijzer. Ondertussen betekenen de fors gestegen bouwkosten wel dat zo’n zonnepark méér moet verdienen dan aanvankelijk gedacht. Want anders is een park onrendabel en zal dus niet worden gebouwd.
Hogere subsidie
De belangrijkste manier om de rentabiliteit van een park te verbeteren, is om te draaien aan subsidies. Zonneparken vallen onder het regime van de subsidie duurzame energie. Die zogeheten SDE-regeling is de voorbije jaren aanhoudend versoberd. Een reden voor de slinkende subsidie is dat de kosten steeds lager werden, bijvoorbeeld omdat de prijzen voor panelen en omvormers jarenlang consequent daalden. De bouwkosten van een park namen aldus af, waardoor ook de subsidie pijnloos kon worden verminderd. Nu opperen alle bedrijven die zonneparken aanleggen om die subsidies juist weer te verhogen. De facto werkt zo’n subsidie als een garantie, eigenaren kunnen een vergoeding krijgen. Op het moment dat de stroomprijs hoog is, zoals op dit moment het geval is, wordt de SDE überhaupt niet uitgekeerd: dan zijn zonneparken ‘in the money’ en verdienen ze goed. Maar als de stroomprijs wel een keer daalt, dreigen er exploitatietekorten voor de eigenaren van de zonneparken. De subsidie is er dan om de periode dat de prijzen laag zijn, te overbruggen.
Miljardensubsidie
De voorbije tien jaar is er meer dan €17 mrd aan subsidies toegezegd voor zonne-energie. Met de kanttekening dat zo’n toezegging nog geen uitkering is. Maar in 2021 stagneerde de aanleg van zonneparken al, concludeerde het Nationaal Solar Trendrapport. Dat had te maken met de stijgende kosten: door transport en hogere grondstofprijzen werden zonnepanelen duurder. De businesscase verzwakte, iets dat zich de voorbije maanden alleen maar heeft doorgezet.
‘Iedereen heeft hier last van’
Wijnand van Hooff van brancheorganisatie Holland Solar: ‘Iedereen heeft hier last van. De eisen die gesteld worden, zijn steeds ingewikkelder, de kosten nemen toe. Ontwikkelaars krijgen hun projecten niet meer rond gerekend.’ Duijzer: ‘Wij hebben liever een stabiele stroomprijs voor de lange termijn dan de huidige extreem hoge maar onzekere stroomprijzen.’
